<fbamtaarepulaar@gmail.com>
bokarba@gmail.com
21 فبراير، اليوم العالمي للغة الأم
21 فبراير هو اليوم العالمي للغة الأم برعاية من اليونسكو، ومثل غيرها من مكونات المجتمع الدولي تحتفل بهذا اليوم كل عام الجمعيات الثقافية الوطنية: جمعية النهوض بالبولارية في الجمهورية الإسلامية الموريتانية والجمعية الموريتانية لترقية اللغة والثقافة السوننكيتين و جمعية ترقية اللغة الولفية في الجمهورية الإسلامية الموريتانية.
شعار 21 فبراير لهذا العام 2021 هو "تعزيز التعددية اللغوية من أجل الاندماج في التعليم والمجتمع"، والذي يتناول قضية رئيسية من قضايا الساعة وتتأكد وجاهته في الوقت الراهن حيث يواجه العالم وباء كوفيد 19 الذي أدى إلى اضطراب عميق في أنظمة التعليم وزاد من تهميش واستبعاد العديد من فئات السكان، ولاسيما الأطفال الذين كان الكثير منهم محروما بالفعل من استخدام لغته الأم في المدرسة.
وتعمل اليونسكو منذ عام 1953على تشجيع تعليم لغة الأم في المدارس الابتدائية، وقد قامت بذلك:
Ø بناءً على العديد من التجارب والدراسات بعضها موثق في كتاب بعنوان "لغة الأم مهمة واللغة المحلية مفتاح التعلم الفعال"، والتي توصلت جميعها إلى نفس الخلاصة: الأطفال يتعلمون بشكل أفضل بلغتهم الأم؛
Ø ومراعاة لـ:
- فشل سياسات استخدام اللغات في التعليم التي تم اعتمادها منذ فترة طويلة في تعزيز التقدم الاقتصادي والاجتماعي، وهو فشل أجمع الفاعلون في التعليم على الاعتراف به؛- استحالة تحقيق أهداف التعليم للجميع بحلول عام 2015، لاسيما في أفريقيا والدول العربية، ربما باستثناء البلدان الوحيدة التي تعتمد لغة الأم كلغة للتدريس؛- تنامي الوعي بأهمية التنوع اللغوي والثقافي في المجتمع، حيث تظل لغة الأم عاملاً في حماية الثقافات المهددة؛
لهذه الأسباب، تعتبر اليونسكو أن: "التعددية اللغوية من أجل الإدماج في التعليم والمجتمع" تتطلب بالضرورة تعليمًا قائمًا على لغة الأم منذ الطفولة المبكرة، لأن "حماية الطفولة المبكرة وتعليمها هما أساس التعلم".بناء على ما سبق وعلى الأفكار الوجيهة التي كانت في صميم الدعوة التي ظلت تدعمها منذ أكثر من عقد وكذلك الإشارات المشجعة التي سجلت خلال سنة 2020 (استخدام اللغات الوطنية في البرلمان، وإدراجها في المدرسة الوطنية للإدارة والصحافة والقضاء) فإن الجمعيات الثقافية الوطنية المذكورة أعلاه:
مدركة للحاجة إلى تبني تعليم متعدد اللغات حيث أن "العولمة والمثل الديمقراطية تتطلب من التلاميذ أن يتقنوا لغتهم الأم في المقام الأول بالإضافة إلى اللغات الدولية والإقليمية من أجل الوصول إلى مجتمع أوسع والمشاركة بطريقة ملائمة في العالم الذي يعيشون فيه." لتجدد مطالبتها بإضفاء الطابع الرسمي على جميع لغاتنا الوطنية وإعادة إدخالها في نظام التعليم. نواكشوط، 21 فبراير 2021منسقية الجمعيات
----------------------------------------
21 feebariyee, Ñalawma winndereejo Ɗemngal neeniwal
No winndere ndee he kuuɓal mum nii, 21 feebariyee kala, pelle pinal ngenndiije, hono FƁPM, AMPLCS, APROLAWO, he dow ndeenka UNESCO, kam enne ine mawnina Ñalawma winndereejo ɗemngal neeniwal.
Hikka, tiitoonde Ñalngu nguu ko « Semmbinde keewal ɗemɗe ngam naatnugol he nder jaŋde e renndo ». Ko tiitoonde yahdunde e ngonka hikka kaa, maantinirka caɗeele ñawu Covid-19 kuuɓtodinngu winndere ndee, naatnungu jiiɓru bonndu nder tippule jaŋɗeele ɗee, ɓeydungu joñgol dente renndo keewɗe, haa teeŋti e sukaaɓe, ɓe yoga e mum en ɗawanoo kuutoragol ɗemɗe mum en ɗe muuyni he nder jaŋde ekkol.
L’UNESCO, encourage, depuis 1953, l’enseignement en langue maternelle au primaire. Elle l’a fait :
Gila e hitaande 1953, UNESCO ine semmbini jaŋde he nder ɗemngal neeniwal he nder duɗe leslese. UNESCO waɗiri ɗum ko :
Ø Tuugnaade e humpitooji e wiɗtooji keewɗi, tawi won heen ine pacciraa he nder winndannde wiyeteende « La langue maternelle ça compte, la langue locale, clé d’un apprentissage efficace », (« Ɗemngal neeniwal ine teskini, ɗemngal nokkuwal woni coktirgal ekko yuumtungo », tee ɗiin humpitooji e wiɗtooji kala tonngol mum en gootol : jaŋde sukaaɓe ɓuri yuumtude ko he ɗemngal mum en neeniwal.
Ø tawi kadi ine teskii :
o gallugol politikaaji kuutoragol won ɗeen ɗemɗe nder nehdi e jaŋde companoondi ko ɓooyi, ngam wallitde ɓamtaare faggudu e renndo, gallulol ngol denndaangal gollooɓe he nder jaŋde ceedtii ;
o baasgol aaɓnaade jettagol paandaale Jaŋde wonande yimɓe fof ɗoo e hitaande 2015, haa teeŋti noon e nder Afrik kam e leyɗe Arab, so wonaa tan, ma a taw, he leyɗe ɗo ɗemngal neeniwal janngooɓe ɓee woni ɗemngal jaŋde ;
o ɓeydagol yimɓe faamde nafoore keewal ɗemɗe e pine he nder renndo, ɗo ɗemngal neeniwal reeni pine kulanaaɗe majjude.
Ko ɗii dalillaaji ngaddani UNESCO wiyde wonde « keewal ɗemɗe ngam naatnugol nder jaŋde e renndo », alaa e sago rewra e jaŋde tuugiinde he ɗemngal neeniwal gila e sukaaɓe gaggaaɓe.
Ko sabu ɗii dalillaaji tiiɗɗi e miijooji teeŋtuɗi gonɗi he nder dallinaande pelle pinal ɗee ndoondodii ko ɓuri duuɓi sappo jooni, yantude e maale moƴƴe teskaaɗe e hitaande 2020 (kuutoragol ɗemɗe ngenndiije he Suudu sarɗi e naatnugol mum en to duɗal ENAJM), ngaddani pelle pinal kaalaaɗe dow ɗee :
- Sabu mum faamde jojjugol lelnude tippudi nehdi e jaŋde keewɗemɗiiri, sibu « julyultondiral kam e muuyaaɗe demokaraasi ɗaɓɓude he almuɓɓe ɓee margol moƴƴol, ko idii fof, ɗemɗe mum en ɗe muuyni ɗee tawo, kono kadi, margol ɗemɗe mawɗe winndereeje e diiwaneeje ngam waawde yettaade renndo ɓurngo yaajde e waawde jeytoreede no haanirta nii he aduna mo nguuri oo. »
- E ɗaɓɓude laawol goɗngol laawɗingol ɗemɗe men ngenndiije ɗee kala, kam e naattingol mum en he nder tippudi nehdi e jaŋde leydi ndii.
Nuwaasoot
ñalnde 21 feebariyee 2021
Jokkorde pelle pinal
________________________________________________________
FEEBIRIYE 21 SAAXANXANNEN KOOTA DUNA DI
UNESCO fankamaaxun kanma, feebiriye 21 ni jamaanunmenaxa kootan ya, saaxanxannen da. Xa jamaanunmenaxa danŋa dooke, wulliyinfeddu : ARPRIM, AMPLCS do APROLAWO xa wa koota ke ñaxana siine su.
Feebiriye 21 siine 2021 masalantan ni : « Xangabun wuruginde kuudo i ronde maranden do jamankafon noxo ». Masalanta ya ni, a ga beran ŋa, lasamayen noxo duna di, COVID – 19 da a su xawatira, a da xaranŋen killun su filixita na senbenden kugundi ken do jamangabu bakke no, a su da a toxo leminu beenu ga ma ñi munnafane ti i saaxanxanne xaranraxe. Gelli siine 1953 UNESCO wa xidimene xaranŋunde ti saaxanxanne xaranrafana.
A da ken ña :
- Nan tugge xiimandu do yaaxaraxurandu gabu, i yogonu safanton ga kitaabe di, a toxon ga ni « saaxanxannen wa jaatini, dingiranxanne, xaranŋunden xarlensenbente ». kun su diganlagarun ga ni : leminun katono xarana siri, i saaxanxannen ya di ;
Do nan tigiti :
- xannun xiimanden politikunun xenne maranden noxo gelli nan dalla kuudo na ta ro manankunme do jamankafon wuruginde, xenne be maranden gollaanon su ga da a tu ;
- nan konto joofene anniyu beenu ga Marande a su da yere do siine 2015, a su da a toxo Afriki do Arabunjamaanu, ganta jamaanu beenu xaranŋunden ga ñaana ti saaxanxanne,
- nan haqilantaaxu ti xiima be ga xannun do wulliyu ñaxatindonu kafon noxo dingira be saaxanxannen ga ni sabaabu be ga wulliyun tangana.
Ku sabaabunu da, UNESCO da a raga : xangabu kuudo i ronde marande do kafon noxo ken ga bakka ti xaranŋunde be ga saaxanxannen da, gelli leminaaxu, baawo “leminaaxu tanganden do a maranden ya ni xaranŋunden tonte”.
- senbe maxa, ke dantaxe, sinmayu xoto beenu ga tirindindindantaxen butten di gelli siino tanmi. Ken noxo, taagumansu tuyinto xa bange siine 2020 noxo (jamaanen xannun ga konini Parleman noxo, i ga xarene ENAJM, wulliyun feddun ya ga da ken sabaabu).
- haqilantaaxu da, a wajabi nan duŋe marande xangabe di, baawo « dunagankaaxu do demokraasin sinmayun da a koyi ti xaranlenman nan xawa tigitini moxo duumante i saaxanxannun ya fina do jamaanunmenaxa xannun do dingiradunko, i ga katono roono kafon noxo ken do i ga roono moxo tinmante duna be i ga birene a noxo, i ga birene a noxo.
- Feddu ku wa i tirindinden kurunbaaxu, fi be ga katta jamaanun xannun dagande do i ronde xaranŋen killen di.
Nuwassoto, Feebiriye 21 siine 2021
FEDDUN JOKKINDA
___________________________________________
21 Feewiriyee, bës bi ñu jàgleel lákk wi nga námp ci adina bi
Ci njiiteel ‹UNESCO›, 21 feewiriyee mooy bës bi ñu jàgleel làkk wi nga nàmp, ci àdina bi. Ni ñu kay àmal ci, àdina yepp, lakkaloob mbootaayi adaak cosaan ci reéw mi ARPRIM, AMPLCS ak APROLAWO, dañu kay màggal at mu ne.
Li ñuy waxtaane 21 feewiriyee 2021 mooy : jamale kanam wuuteb làkk ngir booloo ci njàng mi ak askan wi. Wax jii dëppook jamono, te li ko gëna fesal di mbasum covid19 mi lambale àdina bi, jaxase njàng mi, rawatina xale yi, nga xam ni ñi ci bare ci daara yi, mënuñu woo njàng ci làkk wi ñu nàmp.
‹UNESCO› mungee ñaax 1953 ba leegi, ci jàng ci daara yi lalu yi, ci làkk mi nga nàmp.Mu ngi ka def :
Ø Ci sukkandiku :
- Ci jàngat yu bare, ak yi ñu dund te yenn yi ñu def ko ci mbind mi ñuy wax : Làkk wi nu nàmp ci la bokk, làkku tund wi, caabi jàng mu am njëriñ, yooyu yepp juboo ci ni xale yi ñungee gëna jàng, ci seeni làkk yi ñu nàmp
Ø Ci jël :
- Ñàkk ndàm ci politiku jëfandi koo làkk yi ci njàng mi, ñu amal ko lu yàgg, ngir jamale kanam yokkite ci Kom-Kom ak nekinu askan, ñakk ndam wu kepp koo yëngu ci njàng nangu.
- Ńakk mën egg ci jëmu njàng ngir ñepp fii ak 2015, rawatina ci Afrik ak réewi Arab yi, xay na nga dindi ci yenn réew yi nga xam ni làkk wi ñuy jánge mooy lákk wi ñu nàmp.
- Yeewu buy gën di yokku, ci njërinu wuuteb làkk ak aadaak cosaan ci askan, woo xam ni làkk wi nga námp day wóy ci sámm aadaak cosaan yi waaja suux.
Yii tax na ‹UNESCO› jàpp ni, wuuteb làkk ngir booloo, ci njàng ak askan, fàww, mu jaar ci njáng mu sukkandiku ci lákk wi nu námp, ci bi ngay xale bu ndaw, ndax kaarange njàngum xale yu ndaw mooy lalu njàng.
Degarloo xalaat wi, ak xel
yi am doole nekk làyal yi mbootaay yi bokk yënu xeex bi lu ëpp fukki at, ak itam
mándarga yee ñaax, ñu gis leen ci atum 2020 (jëfandikoo làkki reéw mi ca ëttu ndawi
réew mi, ak seen duggal ca ENAJM), yii yepp tax na lakkaloob mbootay yi u wax :
Yeewu ci fáww ñu amal njàng mu làlu ci làkk yu wuute ndax li àdina dee benn, ak taxawal demokaraasi ñuy xelal ni ndongo yi war na ñu mokkal ganaaw làkk wi ñu nàmp làkk yee lakkale ci àdina bi, ak ci diiwaan bi ngir egg ci àskan wu gëna yaatu te bokk ci adina bi ñuy dund def ci seeni loxo. Di yeesal seen ñaan, ñu yoonal làkki réew mi yepp, dugal leen ci njáng mi.
NKTT 21 feewiriyee 2021
Lakkaleb mbootaayi aada ak cosaan
________________________________________________
21 février, journée mondiale de la langue maternelle
Placée sous l’égide de l’Unesco, le 21 février est la journée internationale de la langue maternelle. A l’instar de la communauté internationale, les associations culturelles nationales ARPRIM, AMPLCS et APROLAWO la célèbrent chaque année.
Le thème de ce 21 février 2021 est « Promouvoir le multilinguisme pour l'inclusion dans l'éducation et la société ». Un thème d’actualité, d’autant plus pertinent que le monde est confronté à la pandémie de COVID-19 qui a profondément bouleversé les systèmes éducatifs et a accentué la marginalisation et l’exclusion de nombreuses catégories de la population, les enfants, notamment, dont beaucoup étaient déjà privés de l’utilisation de leur langue maternelle à l’école.
L’UNESCO, encourage, depuis 1953, l’enseignement en langue maternelle au primaire. Elle l’a fait :
Ø En se basant sur plusieurs expériences et études, dont certaines sont documentées dans un ouvrage intitulé « La langue maternelle ça compte, la langue locale, clé d’un apprentissage efficace », qui ont toutes abouti à la même conclusion : les enfants apprennent mieux dans leur langue maternelle ;
Ø et en prenant en compte :
- l’échec des politiques d’emploi des langues dans l’éducation mises en place depuis longtemps, pour favoriser le progrès économique et social, échec unanimement reconnu par les acteurs de l’éducation ;
- l’impossibilité d’atteindre les objectifs de l’Education pour tous d’ici à 2015 notamment en Afrique et dans les États arabes, sauf peut-être dans les seuls pays où la langue d’enseignement est la langue maternelle de l’apprenant ;
- la prise de conscience de plus en plus importante de l’importance de la diversité linguistique et culturelle dans une société, où la langue maternelle demeure un facteur de sauvegarde des cultures en danger ;
Pour ces raisons, l’UNESCO considère que : « le multilinguisme pour l'inclusion dans l'éducation et la société » passe nécessairement par un enseignement basé sur la langue maternelle dès la petite enfance, car la « protection et l'éducation de la petite enfance est le fondement de l'apprentissage ».
Forts de cet argumentaire, des idées forces qui sont au cœur du plaidoyer qu’ensemble elles portent depuis plus d’une décennie ; mais aussi des signes encourageants notés durant l’année 2020 (usage des langues nationales au parlement, et leur introduction à l’ENAJM), les associations culturelles nationales précitées :
- conscientes de la nécessité d’adopter une éducation multilingue du fait que « la mondialisation et les idéaux démocratiques suggèrent que les élèves doivent maîtriser couramment, outre leurs langues maternelles en premier lieu, des langues internationales et régionales pour avoir accès à une société plus large et participer d’une manière pertinente au monde dans lequel ils vivent. »
- réitèrent leur demande d’officialisation de toutes nos langues nationales et leur réintroduction dans le système éducatif.
Nouakchott, le 21 février 2021
La Coordination des associations
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire